Od Sawy do Kamy, czyli kobiecy ruch społecznikowski

Tytuł książki – od Sawy do Kamy, zakreśla ramy dzieła, w żadnym wypadku nie aspirującego do miana pracy naukowej, uwypuklającego szczególną rolę kobiet w życiu stolicy Polski. Stanowi obszerną prezentację inicjatyw kobiecych, na przestrzeni wszystkich wieków życia miasta, skończywszy na bohaterskiej uczestniczce zamachu na Franza Kutscherę (kata okupowanej Warszawy) – Marii Stypułkowskiej-Chojeckiej, łączniczce i wywiadowczyni Kedywu Komendy Głównej AK, biorącej również udział w Powstaniu Warszawskim, której w 2010 roku przyznano Honorowe Obywatelstwo Miasta Stołecznego Warszawy.

Ramy czasowe są z pozoru ogromne, ale czy wszystkie kobiety mieszkające na przestrzeni dziejów w Warszawie zasłużyły sobie na szczególne wyróżnienie, na miano bohaterek? Choć kobiet w mieście stołecznym Warszawie na przestrzeni jej dziejów mieszkało tysiące, o ile nie miliony, to na pewno nie wszystkie weszły do panteonu historii stolicy. W różny sposób zasłużyły się zaledwie nieliczne. Często dopiero wnikliwa analiza życiorysów pozwala na zaliczenie ich do grona zasłużonych kobiet dla Warszawy, godnych szczególnego upamiętnienia. Dotychczas nawet nigdzie nie wspominane z racji różnych przyczyn, czasem ideologiczno-politycznych, dzisiaj rzekomo nieistniejących, a jednak ciągle będących cezurą naszych skomplikowanych i pokrętnych dziejów. Jakże często pamięć ich  dokonań jest ledwie zaznaczona we wspomnieniach potomnych, albo z całą premedytacją pomijana i przemilczana.

Wybór postaci jest więc absolutnym wyborem odautorskim, a pominięcie czyjegoś biogramu nie oznacza nieuznania czyichś zasług (np. brak w tym zestawie Emilii Plater nie jest przypadkowy – zasłużona dla kraju, nie była związana z Warszawą). Staraliśmy się przybliżyć czytelniczkom i czytelnikom szczególnie te postaci, które zostały wymazane z pamięci, aby współcześni nam badacze wzięli je pod uwagę w ramach swych prac naukowych. Niechaj zostaną przywrócone nauce i dodadzą blasku oraz splendoru stolicy, tak niestety zaśmieconej obcymi patronami i bohaterami, pasującymi miejscowościom lokalnym, peryferyjnym, nie zaś miastu stołecznemu Warszawie.

Z drugiej strony trudno by do publikacji o tej objętości wpisać, choćby krótko, wszystkie uczestniczki-bohaterki obu wojennych powstań 1943 i 1944 roku. Stąd udział ich w tym opracowaniu jest raczej symboliczny, ale oczywiście zaznaczony, ponieważ nie zapominamy, jak wspaniały i ważny wkład miały w nich właśnie kobiety. Nie sposób wyspecyfikować wszystkich nazwisk, bo byłaby to encyklopedia, w dodatku wielotomowa, która z pewnością jest potrzebna, ale możliwa do napisania wyłącznie przez potężny sztab ludzi.

Publikacja została wydany dzięki środkom m. st. Warszawy oraz Archiwum Państwowego m. st. Warszawy.

Książkę możesz pobrać klikając TUTAJ.